Dziecko może doświadczyć nadużycia seksualnego ze strony osoby dorosłej z rodziny lub osoby nieznajomej, starszego dziecka albo rówieśnika, który sam mógł przeżyć podobne nadużycie.
Jakie zachowania dziecka powinny niepokoić rodziców? Dziecko, które spotkało się z przemocą od nieznajomego po przyjściu do domu drży ze strachu, przytula się do opiekuna, nie chce rozmawiać. O tym, że stało się coś złego mogą świadczyć nagłe zmiany w zachowaniu dziecka; regres opanowanych już umiejętności np. czynności samoobsługowe w toalecie, (moczenie, popuszczanie kału), zaburzenia jedzenia. U starszych dzieci sześciu-, siedmioletnich mogą wystąpić dolegliwości takie jak ból całego ciała, duszności, wymioty, bóle gardła, bóle brzucha. Wszystkie te objawy nie mają wtedy pochodzenia fizjologicznego.
U dzieci bardzo małych, które nie potrafią mówić, uwidaczniają się takie zachowania jak: utrata poczucia bezpieczeństwa otrzymywana zazwyczaj poprzez kontakt fizyczny, pobudzenie lub apatia, zaburzenia pokarmowe. Czasem występują objawy fizyczne jak uszkodzenia ciała, otarcia naskórka, miejscowe podrażnienia. W głównej mierze dzieci niepełnosprawne z zaburzeniami mowy są narażone na przemoc seksualną ze względu na zależność od opiekunów.
W późniejszych stadiach rozwoju dziecka można obserwować fobie takie jak strach przed wyjściem z domu, do szkoły, zdaje się dziecku, że wszędzie może napotkać sprawcę agresji. Rodzic tej samej płci może zostać odrzucony przez dziecko, unika ono kontaktu z nim – taki rodzic może kojarzyć się ze sprawcą. U dzieci nastoletnich można zauważyć obsesyjnie częste mycie ciała, natręctwo w postaci masturbacji, może dojść do zaburzeń odżywiania takich jak anoreksja lub bulimia.
Powyższe objawy nie zawsze muszą wiązać się z nadużyciami seksualnymi. Mogą świadczyć o niezaspokojonych potrzebach emocjonalnych ze strony najbliższych, braku uwagi, odpowiedniej opieki czy też rozłąki z kimś bliskim. Dzieci, które nie zostają wysłuchane i zrozumiane nie doświadczają już powyższych symptomów, ich objawy przechodzą w „zespół przystosowania”. Kiedy prawda wychodzi na jaw, okazuje się, że dziecko niewiele angażuje się w kontakty społeczne, często oddaje się nadmiernie nauce lub poświęca się intensywnemu wysiłkowi fizycznemu, dzięki czemu nie myśli o przeszłości. Jeśli dziecko nie otrzymało pomocy od nikogo, w ukryciu mogą rozwijać się u niego zaburzenia osobowości. Ujawniać się mogą w okresie dojrzewania oraz w wieku dorosłym jako depresja, nerwica lękowa, skłonności samobójcze, anoreksja bądź bulimia.
Podstawą jest wysłuchanie dziecka, nie umniejszanie jego wersji wydarzeń. Jeżeli wystąpi zasadne przypuszczenie o nadużyciu seksualnym wobec dziecka należy bezzwłocznie udzielić mu wsparcia, zasięgnąć porady lekarza, psychologa bądź zastanowić się nad podjęciem kroków prawnych.
Powinno się podejmować działania profilaktyczne w kierunku małych dzieci, rozmawiać z nimi o podstawowych prawach wobec własnego ciała. Należy udzielać informacji o molestowaniu seksualnym, bowiem stanowią one grupę podwyższonego ryzyka nadużyć seksualnych:
Co przedszkolak powinien wiedzieć o molestowaniu seksualnym:
- Twoje ciało należy do ciebie.
- Istnieją uzasadnione sytuacje, kiedy dorośli oglądają lub dotykają ciał dzieci – lekarze podczas badań lekarskich albo rodzice podczas leczenia lub pomagania w kąpieli lub toalecie.
- Przyjdź i powiedz rodzicom lub innej bliskiej dorosłej osobie, jeśli ktoś dotyka twojego ciała w sposób, który ci się nie podoba lub taki, że czujesz się nieswojo.
- Możesz powiedzieć komuś, żeby przestał cię dotykać jeśli ci to nie odpowiada.
- Jeśli ktoś cię dotyka i prosi, abyś o tym nie mówił, mimo wszystko powiedz o tym najbliższym.
- Jeżeli w jakiejś sytuacji czujesz się źle lub dziwnie, powiedz „nie”, odejdź i od razu powiedz o tym najbliższym.
Aby zapobiegać molestowaniu najważniejsza wydaje się atmosfera w domu rodzinnym dziecka, pełna miłości zaufania i ciepła. Dziecko będzie zdolne odróżnić zachowania prawidłowe od tych, które mogą stanowić dla niego zagrożenie. Powinno mieć pewność, że dorosły wysłucha je oraz zapewni odpowiednią pomoc i opiekę.
Artykuł na podstawie: „M. Biała Przedszkolaki, co każdy rodzic i nauczyciel wiedzieć powinien”
Psycholog – Monika Biełaga
