To co powiesz, może zmienić świat – Marshall B. Rosenberg
Porozumienie bez Przemocy (Nonviolent Communication – NVC), nazywane także „językiem szakala i żyrafy”, „językiem serca”, to sposób komunikowania się z ludźmi, dzięki któremu dążymy do poprawy jakości swojego życia i najbliższego otoczenia. Ta metoda komunikacji została stworzona i rozpowszechniona przez Marshalla Rosenberga, dr psychologii i mediatora, który z powodzeniem stosował ją w życiu prywatnym, w szkołach, na arenie politycznej czy podczas konfliktów na tle rasowym. W Polsce i na świecie istnieją przedszkola i szkoły gdzie dzieci i dorośli posługują się „językiem serca” i nazywają swoje uczucia i potrzeby.
Założenia Porozumienia bez Przemocy
- Potrzeby są uniwersalne, wszyscy mamy takie same potrzeby
- W każdym momencie staramy się zaspokoić nasze potrzeby w najlepszy sposób jaki znamy
- Nasze uczucia wskazują na/zależą od tego czy nasze potrzeby są zaspokojone czy nie
- Przemoc jest tragicznym wyrazem niezaspokojonych potrzeb
- Każdy z nas ma niezwykłą ilość wewnętrznych zasobów, z którymi możemy się skontaktować dzięki otrzymaniu empatii
Głównymi składnikami Porozumienia bez przemocy jest model 4 kroków, dzięki którym możemy pokojowo skontaktować się z drugim człowiekiem zaspakajając potrzeby swoje i rozmówcy, jednocześnie opierając się na wzajemnym szacunku i zrozumieniu.
Model dialogu PBP
Konkretne zaobserwowane przez nas działania, które wpływają na nasze samopoczucie.
Co czujemy wobec tego, co spostrzegliśmy.
Potrzeby, wartości, pragnienia itp., z których wynikają nasze uczucia.
Prośba o konkretne czyny, które wzbogacą nasze życie.
↓
(Kiedy widzę/słyszę…)
(Czuję…)
(Bo potrzebuję…)
(I chciałbym/abym abyś…).
Krok 1: Obserwacja – widzenie danej sytuacji tak, jak widzi ją kamera wideo
Należy rozgraniczyć obserwacje od ocen. Jeśli połączymy spostrzeżenia z oceną i swoją interpretacją, zmniejszamy szansę, że do naszego rozmówcy trafi komunikat jaki chcieliśmy mu przekazać. Może usłyszeć w naszej wypowiedzi jedynie słowa krytyki. Np. Ocena: „Jesteś przesadnie hojny”. Obserwacja: „Kiedy widzę jak rozdajesz wszystkie pieniądze, które miałeś na obiad, wydaje mi się, że jesteś przesadnie hojny”.
Krok 2: Uczucia – rozpoznawanie i wyrażanie
Opisanie własnych stanów emocjonalnych może być niezwykle trudne, przeszkodą może stać się ograniczony zasób słów wyrażających emocje. Mówienie o własnych uczuciach czasem wydaje się ujawnieniem własnej bezbronności i nadwrażliwości, jednak ujawnianie siebie może przynosić korzyści nie tylko związkom intymnym, ale ułatwia również kontakty zawodowe. Np. Brak kontaktu z uczuciami: „Czuję się jakbym wzięła ślub ze ścianą!” Wyrażanie uczuć: „Czuję się samotna i chciałabym mieć z mężem bardziej emocjonalny kontakt”.
Krok 3: Potrzeby
Potrzeby napędzają każde ludzkie działanie, o niezaspokojonych potrzebach mówią nasze uczucia. Metoda PBP daje możliwość określenia naszych uczuć i potrzeb oraz wyrażanie ich w konstruktywny sposób. Możemy wsłuchać się w siebie i wziąć odpowiedzialność za swoje odczuwanie, zamiast obwiniania innych. Np. Obarczanie winą rozmówcy: „Rozczarowałeś mnie, kiedy nie przyszedłeś wczoraj wieczorem”. Dostrzeżenie własnych pragnień: „Byłem rozczarowany, kiedy wczoraj wieczorem nie przyszedłeś, bo chciałem z tobą porozmawiać o paru sprawach, które nie dają mi spokoju”.
Krok 4: Prośba
Ostatni element opisywanego modelu dotyczy tego, co chcielibyśmy otrzymać w darze od rozmówcy, żeby nasze życie było pełniejsze. Po wcześniejszych 3 krokach formułujemy konkretne życzenie: prosimy aby rozmówca zrobił coś co zaspokoi nasze potrzeby. Np. Nieprecyzyjna prośba: „Chciałabym, żebyś częściej szykował kolację”. Precyzyjna prośba: „Prosiłabym cię, żebyś w każdy poniedziałek szykował kolację”.
Przykłady z zastosowaniem wszystkich 4 kroków:
Przykład 1
Nie lubię, (1) kiedy skaczesz po kanapie, (3) bo martwię się, że spadniesz. (4) Poskacz proszę po materacu.
Przykład 2
Kiedy widzę, że przekraczasz nasz umówiony czas gry na komputerze, (1) martwię się, że nie odrobisz pracy domowej (3). Wyłącz proszę grę.
Przykład 3
(1) Kiedy słyszę Twoje „nie”, (2) czy to znaczy, że jesteś zła (3) i czy chciałabyś mi w ten sposób powiedzieć, że sama chcesz decydować o sobie?
Polecana literatura
- „Wychowanie w duchu empatii”, Marshall B. Rosenberg
- „Rozwiązywanie konfliktów poprzez porozumienie bez przemocy”, M. Rosenberg
- „Dialog zamiast kar”, Zofia Żuczkowska
- „Szanujący rodzice, szanujące dzieci”, Sura Hart, Victoria Kindle Hodson
Psycholog – Monika Biełaga
