Każdy okres życia człowieka może łączyć się z przeżywaniem różnego rodzaju lęków. Najczęściej mają one charakter rozwojowy, naturalny i przemijający. Czasem jednak towarzyszy nam dłużej. Rodzicom pewne sygnały, powinny wydać się rodzicom niepokojące i warto wtedy udać się na konsultację ze specjalistą: psychologa, dziecięcego psychologa klinicznego bądź psychiatry dziecięcego. Warto też zastanowić się nad jakością atmosfery panującej w domu, zmianami jakie zaszły w życiu rodziny i ewentualnie podjąć kroki terapeutyczne także dla rodziców dziecka.
Kiedy dziecko sygnalizuje o swoim lęku, należy je wysłuchać i zapewnić, że strach tak jak inne emocje jest normalny, przemija i można go zwyciężyć. Ważne jest żywe zainteresowanie tematem, nie bagatelizowanie strachu, upewnienie się, czy dobrze rozumiemy, nawiązanie do uczuć i potrzeb dziecka. Maluch powinien mieć w rodzicu oparcie i na tej relacji budować swoje poczucie bezpieczeństwa. Można wspólnie zajrzeć w miejsca gdzie czają się potencjalne zagrożenia, np. pod łóżko, do szafy. Warto prześledzić jakie ostatnio bajki, filmy oglądało dziecko, odłożyć te niewłaściwe treści mogące wzmagać lęk, zastąpić je wspólnym czasem i treściami bardziej pozytywnymi, wspierającymi rozwój dziecka. Należy dopytać od kogo dowiedziało się o danej sytuacji, słowie, wydarzeniu, a co za tym idzie jakie rozmowy prowadzi np. ze starszym rodzeństwem bądź z dziećmi w przedszkolu. Często mogą to być tematy związane z przemijaniem, seksualnością, przemocą, a jeśli budzą nadmierny lęk mogą nie być przystosowane do wieku dziecka.
Należy także wytłumaczyć, że zwykle gdy próbujemy nowych rzeczy to strach nam towarzyszy, jest naturalny, pomaga nam także w wielu sytuacjach uchronić się przed niebezpieczeństwem. Można także użyć przykładu dzieci w wieku naszego dziecka, które mają podobne doświadczenia.
Jeżeli dziecko ma cechy nieśmiałości, warto powoli wprowadzać je w grupę rówieśniczą, znaleźć dziecko podobnie nieśmiałe i spróbować by się zaprzyjaźniły. Można wspólnie znaleźć zajęcia, które maluchowi będą się podobały i w których będzie mógł się wykazać, np. zajęcia artystyczne czy sportowe. Kiedy widzimy, że dziecko przesadnie niepokoi się porażką to może to być wskazówka do pracy nad wsparciem poczucia własnej wartości. Należy mówić dziecku, że kocha się je mimo porażek bądź sukcesów, często przytulać, doceniać, a wszystko to tworzy poczucie bezpieczeństwa i miejsce na bycie sobą w domu rodzinnym i poza nim. Warto czasem wspólnie zrobić coś nowego, dziecko uczy się poprzez obserwację dorosłych i czerpie z nich przykład. Nasza postawa spokoju, determinacji i przestrzeni na porażkę będzie dla dziecka największą lekcją.
Lęk, które powinien wzbudzać większą uwagę rodzica najczęściej jest silny, trwa długo (tj. co najmniej 6 miesięcy) oraz zaburza codzienne funkcjonowanie. Towarzyszyć temu mogą symptomy płynące z ciała jak np. bóle głowy, brzucha, klatki piersiowej, uczucie duszenia się, dławienia, nadmiernego pocenia się czy napięcia mięśniowego. Czasem nie są to objawy typowe dla lęku, podczas którego dziecko czuje niepokój z powodów nierealistycznych, nie związanych z konkretną osobą, miejscem, sytuacją, czy mającym nadejść wydarzeniem.
Dziecko może doświadczać silnych lęków, kiedy miało za sobą ciężkie sytuacje stresowe takie jak np. wypadek, pożar, powódź, doświadczenie przemocy, choroba zagrażająca życiu, śmierć najbliższej osoby. Rekcje mogą wystąpić w niewielkim odstępie czasu po zdarzeniu, bądź
z opóźnieniem nawet do sześciu miesięcy. Jednym z głównym czynnikiem prowadzącym do zdrowia jest wsparcie i ciepło rodziny, zaraz potem wsparcie ze strony specjalisty.
Główne przyczyny zaburzeń lękowych:
- predyspozycje genetyczne
- zaburzenia psychiczne u rodziców, lękowa postawa rodziców
- urazy i inne negatywne doświadczenia z wcześniejszego okresu życia
- zaburzone relacje w rodzinie oraz z rówieśnikami
- cechy osobowości rodzica, zwłaszcza nadmiernie kontrolującego oraz odbierającego autonomię dziecka
Artykuł na podstawie: „M. Biała Przedszkolaki, co każdy rodzic i nauczyciel wiedzieć powinien”
Psycholog – Monika Biełaga
